Hoe temperament de slaap beïnvloedt
Dat ieder kind anders is, weet je vast al. Maar wist je ook dat het temperament van je kind invloed heeft op zijn slaapgedrag en slaapontwikkeling?
Wat is temperament?
Eerst moeten we weten wat temperament eigenlijk is. Temperament wordt vaak gebruikt in combinatie met de termen ‘karakter’ en ‘persoonlijkheid’. Temperament, karakter en persoonlijkheid lijken op elkaar, maar betekenen niet hetzelfde.
- Temperament is de primaire, aangeboren manier waarop een kind reageert op de omgeving. Het gaat over de manier waarop een kind omgaat met interne en externe prikkels.
- Het karakter wordt gevormd door het temperament én de omgeving. Een karakter is dus niet aangeboren, maar moet zich nog ontwikkelen.
- Het karakter groeit vervolgens door de jaren heen uit tot de persoonlijkheid.
Welke typen temperament kennen we?
Wij, als kinderslaapcoaches, beschouwen ieder kind als uniek en wij vinden dat ieder kind een eigen, persoonlijk plan op maat verdient. Toch kan het erg helpend zijn om het temperament van een kind te kennen. We bespreken de – in onze ogen – meest belangrijke typen.
Het flexibele kind
Ongeveer 40% van de kinderen valt in deze categorie. Dit zijn kinderen die makkelijk in de omgang zijn en zich snel aanpassen aan nieuwe situaties en routines. Ze hebben vaak een gemiddeld slaap- en eetpatroon en bereiken mijlpalen en sprongen precies volgens schema. Daarnaast zijn ze makkelijk te kalmeren, sociaal en vrolijk, en zijn meestal in een goede stemming. Doordat ze weinig last hebben van externe prikkels, kunnen ze zich relatief eenvoudig aanpassen aan veranderingen.
Het voorzichtige of verlegen kind (slow-to-warm)
Ongeveer 15% van de kinderen heeft een voorzichtiger temperament. Deze kinderen zijn vaak sensitief, bedachtzaam en verlegen. In het begin kunnen ze moeilijk te kalmeren en te verzorgen zijn, maar dit wordt na verloop van tijd gemakkelijker. Ze hebben een voorkeur voor voorspelbaarheid en een vaste volgorde in hun dag. Nieuwe ervaringen kunnen spannend zijn, waardoor ze meer tijd nodig hebben om zich comfortabel te voelen bij overgangen tussen activiteiten.
Het alerte kind
Ongeveer 10% van de kinderen heeft een alerter temperament. Deze kinderen hebben meer tijd nodig om te wennen aan veranderingen, zoals nieuwe plekken, situaties en mensen. Ze ervaren emoties intens en hebben vaak onregelmatige voedings- en slaappatronen, waardoor hun ritme minder goed te voorspellen is. Ze hebben een sterke wil, een behoefte aan controle en zijn gevoelig voor prikkels. Daarnaast zijn ze vaak erg actief, bewegelijk en hebben ze veel aandacht nodig. Deze kinderen zijn vindingrijk, empathisch en goed afgestemd op hun omgeving, maar kunnen moeite hebben met het afsluiten van externe prikkels, vooral bij het slapen. Hierdoor raken ze sneller overprikkeld. Alerte kids kunnen ook heftige driftbuien hebben. Duidelijke grenzen, co-regulatie en een gestructureerde aanpak helpt het alerte kind enorm.
De invloed van temperament op slaap
Het temperament van je kind heeft invloed op het slaapgedrag en de slaapontwikkeling. Het zegt namelijk iets over hoe een kind leert slapen, leert zelfreguleren, welke zelfkalmeringstechnieken een kind kiest en hoe overgangen naar verschillende staten gaan (denk aan: van slaap naar waak, van onrustig naar tevreden etc.).
Door het temperament van jouw kind te kennen, weet je hoe je het best kan kalmeren en helpen bij het reguleren van prikkels. Dit kan je gebruiken bij het voorbereiden op slaap en dit draagt bij aan beter slapen. Het helpt jou dus bij het begrijpen van je kind en de slaappatronen.
Wat je kan doen om je kind te helpen?
Als eerste is het dus handig om te kijken welk temperament jouw kind heeft. Vervolgens is het raadzaam om jouw verwachtingen en aanpak daarop af te stemmen.
Zo gaat het flexibele kind meestal goed op de meeste slaapstrategieën, omdat deze kinderen flexibel zijn en zich snel aanpassen aan nieuwe routines. Meestal ga je soepel door veranderingen en aanpassingen heen. Het maakt voor kinderen met dit temperament dus iets minder uit welke methode je voor het slaapcoachen kiest.
Het voorzichtige kind heeft meer tijd nodig om te wennen aan veranderingen en de overgang naar nieuwe routines gaat langzamer. Vaak is het handig om meer tijd te nemen voor slaapstrategieën en heeft je kind meer kalmering nodig tijdens het coachen. Resultaten komen ook wat langzamer dan bij bijvoorbeeld een flexibel kind. Je ziet misschien kleine veranderingen in het slaappatroon na 3 of 4 dagen i.p.v. na 1 of 2 dagen. Hier is het dus handig om je eigen verwachtingen af te stemmen op het temperament van je kind en als je dan toch vergelijkt met een ander kind, dat je daarbij wel ook het temperament in gedachten houdt 😉.
De meeste kinderen, die wij in onze praktijk zien, zijn de alerte kinderen. Deze kinderen vinden slapen lastiger, ze staan meer open naar de buitenwereld en hebben vaak extra hulp nodig bij het leren slapen. Uiteindelijk leren ze zelf prikkels te reguleren, maar tot die tijd zijn de ouders hun filter.
Alerte kinderen vinden het moeilijker om zich af te sluiten, vooral als ze proberen te slapen. Dit zijn vaak sensitieve kinderen die luide, overweldigende situaties lastig vinden. Ze hebben meer kalmering nodig en wennen langzamer aan veranderingen en nieuwe routines. Een rustig en consistent bedtijdritueel is vaak de eerste simpele stap naar betere slaap, zonder dat je meteen veel andere nieuwe dingen introduceert. Het vraagt geduld van ouders als ze de slaap willen verbeteren, omdat deze kinderen meer tijd nodig hebben. Alerte kinderen kunnen ook snel ontregeld zijn. Daarom raden wij ouders aan om snel te reageren met kalmeren. Een mooie eigenschap van de alerte kinderen is dat het vaak volhoudertjes zijn met een sterke wil, wat ook uitdagend kan zijn voor ouders. Het vraagt vaak een langere adem.
Conclusie
Door rekening te houden met het temperament van je kind, kun je de juiste slaapstrategieën kiezen en realistische verwachtingen hebben. Dit helpt zowel je kind als jezelf aan meer rust en betere slaap.
